Altı şüphelinin her biri, polis memurlarını muhafızları olarak gördükleri küçük, temiz kasabalarda büyümüştü.

Price ile görüştükten sonra Dean, “olaya ait görüntüleri” rüyasında görebilmek adına gün içinde kestirmeye başladı. “Zihnindeki olay yerinde dolaşmaya” çabalıyordu. Kısa süre sonra sezgileri netlik kazandı. Dean, ara sıra R&S’de rastladığı Joseph White’ın ona eniştesini hatırlattığını fark etti. Onlar için, “Pislik tabiatları yüzünden kardeş bile olabilirler,” diyordu. Ne zaman karıştığı suçu düşünse, “eski eniştesinin ona yaptıkları” aklına geliyordu. White’ın onu ahlak dışı bir işe zorlaması, Dean’i şaşırtmazdı. Eniştesi de onu, lastik çalmak gibi, insanı huzursuz eden işler yapmaya zorlardı.

Price ile görüştükten altı gün sonra Dean, Wilson cinayetinde suç ortağı olduğunu itiraf etti. “Uykumda hatırladığımı seziyorum,” dedi, “Bazı anıları unutmuştum, aslında sadece — olup bitenle ilgili hiçbir fikrim yoktu.” Kendi zihinsel süreçlerine ilişkin kavradıklarından etkilenmiş gözüküyordu.

Zihnimizi tasvir etmek için kullandığımız metaforlar da teknolojiyle birlikte gelişir: Aristo, aklı bir mum kalıbına benzetirken; Freud ise “gizemli bir not defterine”, piyasaya yeni çıkmış, Etch a Sketch↓ gibi bir aygıta benzetir; İngiliz psikolog Tom Hatherley Pear ise 1920’lerde aklı bir gramofon benzetir; yıllar sonra Amerikalı nörobilimci Georges Ungar, aklın bir telefon santrali gibi çalıştığını öne sürer. Dean ise aklı, videoteype benzetmişti; bu da seksenli yıllara uygun bir benzetmeydi. Avukatına, “suç anılarının parçalara ayrıldığını, çünkü filmin birdenbire ‘Bum!’ diye koptuğunu” söyledi. Parmaklarını şaklattı. “Filmin bir kısmını kaçırdınız. Filmi geri bağlayın. Siz filmi bağlayana kadar, ben çoktan yarım saatini kaçırdım bile.”

Dean’in kanı da B grubu değildi. Polisler onu, odada altıncı bir kişi olup olmadığını hatırlamaya zorladı. “Bir fikrim var ama söyleyemem. Hem yanlış adamı hapse tıktırmak, hem de sizin başınızı derde sokmak istemem,” dedi polislere. “Hikâyedeki taşları hatırladıkça yerine oturtacağım.”

Tutuklandıktan beş hafta sonra Dean, rüyasında, Wilson’ın dairesinde altıncı kişinin olduğunu gördü. İlk başta kadın mı, erkek mi olduğundan emin olamadı. Ardından, başka bir rüyasında sahneyi geri sarma fırsatı buldu. “Gövde yapılarındaki farklılığa” dayanarak, “oradakinin bir kadın olduğunu” saptadı. Daha yakından inceledi ve kadını yüzünden tanıdı: altıncı kişi, Kathy Gonzalez idi. O da Wilson’ın üst katında yaşıyordu. Bir balık restoranında aşçılıkla uğraşan yirmi dokuz yaşındaki Gonzalez, ertesi gün tutuklandı.

Gonzalez’in kan grubu B idi. Tutuklandıktan iki gün sonra, Price, suça ilişkin anılarını tazelemek için onu ziyaret etti. “Tastamam aklı başında biri olduğunu söyleyebilirim,” dedi ona kaydedilmiş bir görüşmede, “Doğru ile yanlışı ayırt edebilirsin. Ayrıca, gayet de formdasın. Esasen sağlıklı bir insansın.”

“O zaman neden işlediğim suçu hatırlamıyorum?” diye yanıtladı kadın.

“Orada olup biteni görsem, ben de hepsini aklımdan silerdim,” dedi Price.

Price, Gonzalez’e Bay Rogers’ı hatırlattı: mavi kot pantolon ve spor ayakkabı giyerdi ve hoş, bağışlayıcı bir tavrı vardı. Ancak, bu bellek teorisi Gonzalez’e mantıksız geliyordu. Başına gelmiş en kötü hadiseyi bile daha dünmüş gibi anımsıyordu: amcası tarafından cinsel tacize uğramıştı.

“Küçük günahlar işlemişliğim vardır, ama yaşlı bir kadını öldürmekten söz ediyoruz,” dedi Price’a, “Yani, neden böyle bir şeyi aklımdan çıkarayım ki? Demek istediğim, bununla yaşamak berbat olurdu.”

“Eminim ki,” diye yanıtladı Price. Uyumakta güçlük çekip çekmediğini merak etti, bu, anılarının Gonzalez’i rahat bırakmadığına ilişkin bir işaret olabilirdi.

“Şu güne dek bir kez olsun zorlanmadım,” diye cevapladı kadın, “Yapmayı en çok sevdiğim şey uyumak olmuştur hep.”

Price, suça ilişkin anılarının elbet su yüzüne çıkacağına ikna etti Gonzalez’i. “Burada oturup düşünmek için çok zamanın olacak,” dedi, “Güvende olacaksın ve sana iyi bakacaklar — rahatla artık.”

“Peki,” dedi Gonzalez, “Ama bu sırada benim hayatım çarçur oluyor.”

“Ağlamak güzeldir,” dedi Price, “Ağlamak, kimi zaman insanın içinde hissettiği basıncı dışarı boşaltmasını da sağlar. Gülersin, konuşabilirsin, ağlayabilirsin de.”

“Gülmeyi tercih ederim.”

Gonzalez, Gage Bölge hapishanesinde Shelden ve Taylor ile karşılaştı, onlara neden kendisinin de suça karıştığını düşündüklerini sordu. Shelden bir kahkaha patlattı, “Bilmem ki, oradaydın diye hatırlıyorum.” dedi. Taylor ise, “Aslında, ben senin orada olduğunu filan hatırlamıyorum,” diye yanıtladı.

Duruşma gününü bekleyen altı şüpheli, ideal birer mahkumdu. Her biri, polis memurlarını muhafızları olarak gördükleri küçük, temiz kasabalarda büyümüştü. Beşi, onları istismar eden aile üyelerine tutunmaya çalıştıkları —bu, alışılmadık koşullarda kullandıkları bir hayatta kalma stratejisiydi— parçalanmış ailelerde büyümüştü. Güvensiz ve kafası karışık pek çok genç gibi onların da içinde, bir şeyden ötürü suçlu olduklarına ilişkin taze bir his vardı; yalnızca suçlarının ne olduğu söylense bile onlara yeterdi. Kaldı ki, pek çoğumuz sabahları belirsiz bir utanç hissiyle uyanıp, ne günah işledim diye düşünmüyor muyuz? Searcey’nin suç tasviri de onlara böyle hissettirmişti.

Sanıklar, bir ayağı daima hapishanede olan şerif Jerry DeWitt’e büyük saygı duyuyor, kendilerine Jerry’nin Çocukları diyorlardı. Gonzalez, Shelden’ın tüm memur ve gardiyanlar ile selâmlaştığını fark etmişti. “Hepsiyle çok yakın olmak istiyordu,” demişti onun için, “Kimin tarafından olduğu önemsizdi; yalnızca sevilmek istiyordu.” Gonzalez, Taylor’ın da benzer bir hasret çektiğini fark etmişti: “Bana sorarsanız, sevginin bir zerresinin bile hiç olmamasından daha yeğ olduğuna inanıyordu.” Taylor ve Shelden, her gün hücrelerinin parmaklıklarına dayanıp, kaybettikleri kızlarıyla ilgili sohbet ediyordu.

Dean, şerifin personellerine “lütfen teşekkür ederim” ifadesiyle sonlanan kırk üç tane not bırakmıştı. Şerif ve eşine, “Tüm güzel yemekler için çok teşekkür ederim,” yazdı. Yardımcı olma kompülsiyonu onu yiyip bitiriyordu. Suçlarına ilişkin rüyalar görmeye devam etti, bu rüyalar sırasında, polis memurlarına verdiği sekiz ifade metninde anlattığı pek çok detayı anımsamıştı. “Lütfen gel de konuşalım ki hatırladıklarımı unutmayayım,” yazmıştı Searcey’e tutuklandıktan sonra, “böylece hepsini kaydedebiliriz.” Bir sorgu sonunda Searcey, Dean’e eklemek istediği bir şey olup olmadığını sordu, Dean kahkahalarla güldü ve ifadesini alan polislere “yaptığı hataları silmelerini” söyledi.

Karıştığı suçtan dolayı öylesine pişmandı ki, Wilson’ın ailesine bir mektup yazıp duyduğu vicdan azabını anlatmayı bile düşündü. Şerif, “Kaldığı hücrede işledikleri suçu düşünmek onu mahvediyordu,” yazmıştı onun için. Bir keresinde ifade sırasında parmağıyla duvarı gösteren Dean, “Beni şuraya yaslayıp, yaptığım şeyden ötürü vursalar dahi sesim çıkmaz.” demişti.

Taylor’ın anlattığına göre, itirafları, bir çeşit yeniden doğuşu yansıtıyordu. Başka bir kadının tecavüzüne ilişkin ayrıntıları hatırladıkça, kendi geçmişiyle de yüzleşiyordu. “Tüm duvarları yıktım,” diyordu, “herkese karşı dürüst davrandım, çünkü nihayet içimi açabilmiştim.” Taylor, şerif ve yardımcılarını “anaç” olarak tanımlıyordu, sanki arkadaşı gibiydiler. Price’ı bir kahraman ve duygusal rehber olarak görüyor, bir tecavüzcünün adalete teslim edilmesi adına gösterilen kolektif çaba, onu da arındırıyordu. “Artık belleğimle başa çıkabilirim,” demişti bir ifadesinde, ardından da nihayet “noksansız bir insan” gibi hissettiğini eklemişti. Yeni JoAnn’i, “uyumlu, nazik ve insanlarla iyi geçinen biri” olarak tasvir ediyordu.

Debra Shelden, suçunu kabul eden ilk şüpheli oldu. “Orada, olay yerinde ben de vardım ve gerektiği gibi cezalandırılmalıyım,” dedi hakime. Onun ardından James Dean hakim karşısına çıktı, o ise gördüğü rüyalar sayesinde suçun yüzde sekseninden daha fazlasını hatırladığını söylüyordu. Birkaç ay sonra, Taylor da suçunu kabul etti. Helen Wilson’ın tecavüzünü anlatırken ağlamaya başladı, kendi kendine fısıldayarak, “Haydi Jo, yapabilirsin, yapman lâzım.” diyordu. (Bir psikolog, Taylor’ın cezai ehliyetini incelemiş ve akli melekelerinin yerinde olduğu sonucuna varmıştı, ancak Taylor’ın “refleksif olarak kendini her şeyden ötürü suçlu hissettiğini” de raporuna yazdı.)

Tom Winslow, suça dahil olmadığı sonucuna varana dek, bir dizi çelişkili beyanda bulundu. O ve Kathy Gonzalez, Wilson’ın cinayetine ilişkin hiçbir şey hatırlamadıklarını söylediler. İkisi de elektrikli sandalyeye oturtulmaktan korkuyordu, kaldı ki, şerif ve yardımcıları, bunun muhtemel olduğunu söylemişlerdi. Kendini “kibar süprüntü” olarak tanımlayan Gonzalez, “Mühim yaşantıları olmayan birkaç insanı ellerinde oynattılar. Eğitimli insanlar değildik. Birçoğumuzun Hristiyan geleneğine uygun yaşantıları yoktu. Ve bizden kurtulmuş oldular.” diyerek sözlerini sürdü, “Hiçbirimiz günahsız değildik; hepimizi aynı yoldan, aynı şekil ve formda patlattılar.”

Joseph White, masum olduğunu ispatlamaya çabalayan tek şüpheliydi. Mahkemeden DNA testi yapılmasını talep etti, fakat teklifi geri çevrildi. Duruşması sırasında cinayet ve tecavüzde parmağı olduğuna yönelik tek kanıt, müşterek davalıların itiraflarıydı. Ardından, ötekilerin tahminlerinin odağı oluverdi. Artık hem günahkâr bir üvey baba, hem istismarcı bir enişte, hem de bir zorbaydı — her birinin yaşamlarındaki canavar, White’ın simasında hayat bulmuştu.

Taylor ifade verirken, White’ın avukatı Toney Redman ona şöyle sordu, “Şu an hatırladıklarınızı, cinayet gecesi yaşananlardan ayırabiliyor musunuz ve o gece olup bitenleri hatırlamanıza yardımcı olmak adına size neyi önerdiler?

“Hayır,” diye yanıtladı Taylor, “Ayırt etmek neredeyse olanaksız.”

Avukat, “Lütfen bana, o gece yaşananlardan, size hiç kimsenin hatırlatmadığı ve kendi başınıza anımsadığınız anları anlatın,” ricasında bulundu.

“Aman Tanrım.”

“Sizi dinliyorum.”

“Öyle pattadanak hatırlayamıyorum,” dedi Taylor, “O sırada bir şey yaşandığını biliyorum, fakat ne olduğunu bir türlü anımsayamıyorum.”

Dean ve Shelden da ifade verdiler, her ikisi de White’ın vaktiyle epey nispetsiz olan eylemlerinin zamanla tutarlılık gösterdiğini söylemiş, bu da Redman’i epey şaşırtmıştı. “Çoğunun beyanları tutarlılık gösteriyordu,” diyordu Redman, “Sanki esrarengiz biçimde aynı fikre bağlanmışlardı. Hayatta sıkı sıkıya tutundukları hiçbir şey yoktu —oradan oraya savrulup durmuşlardı— ve birdenbire itikat edebilecekleri bir şeyle karşılaştılar.” Duruşmanın sonunda, Redman da White’ın suçlu olduğunu düşünüyordu.

Suç hükmü, mahkeme jürisinin beş saat süren tartışmasından sonra ilân edildi. Daha sonraları White’ın annesi, “oğlunun yalnızca bir nevi çöküş yaşadığını, bu kadarına inanamadığını” söyledi. White, ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

JoAnn Taylor ise kırk yıl hapis cezasına çarptırıldı ve Nebraska Kadın Islahevi’ne gönderildi. Bir psikiyatrist, onun, “sürekli suçunu işlediği ana geri dönmekten, o anı yeniden yaşamaktan” muzdarip olduğunu yazdı. Sanki sandığından bile daha kötü biri olabilecekmiş gibi hissediyordu. Psikiyatrist, “Aklını yitirmekten korkuyor,” yazdı Taylor’ın raporuna.

Hapisteki dördüncü yılında Taylor, ona hüküm giydiren hakime bir mektup yazdı: “Bayım, 1985 yılında yaptığım hatadan dolayı çok üzgünüm. Belki Bayan Wilson’ı geri getiremem, fakat hem sizin hem de diğerlerinin beni affetmesi için her gün dualar ediyorum.” Ayrıca Bayan Wilson’ın torununa da bir mektup yazmış ve çektiği acının müsebbibi olduğu için özür dilemişti. Yazdığı mektuplara hiçbir yanıt alamayan Taylor, mahkum arkadaşı Joy Bartling’e, “Niçin hiçbiri affetmiyor beni?” diye sorup duruyor, Bartling ise onu, “Önce sen kendini affetmelisin,” diyerek teskin ediyordu, “Senin onu boğmak gibi bir niyetin yoktu. Yalnızca olup biteni görmesini engellemeye çabalıyordun.”

Taylor’ın avukatı Lyle Koenig, onunla temasını on yıl boyunca sürdürdü. Taylor için, “Bir kez olsun ‘Suçu ben işlemedim’ dediğini hatırlamıyorum,” diyordu. Kendisiyle konuştuğumuzda, yine Taylor’ın avukatlığını yapacak olsa yine aynı davranacağını söyledi. Ailesi bile Taylor’ın suçlu olduğunu düşünüyordu. Erkek kardeşi Henry bile, “Yapman gerekeni yapıyor, topluma karşı borcunu ödüyorsun,” demişti ablasına.

Shelden da suçunu hiç reddetmedi. İşlediği suç, artık kimliğinin yapı taşlarından biri hâline gelmiş, o ise mahkumluğu iyi kotarmıştı. Gardiyanların güvenini kazandıktan sonra, hapishane duvarlarını aşıp dışarıdaki yabani otları temizlemesine izin verilmeye başlandı. “Kapıyı açtıkları anda kaskatı kesiliyordum,” diyordu, “Dışarı çıkmaktan ödüm kopuyordu.”

Dean ise on yıl hapis cezası aldı, ancak itirafından bir sene sonra, gerçekten suçlu olup olmadığından şüphe duymaya başladı. Bir defasında Searcey civarda değilken, “Bu suç üzerime yapıştı, yani — ne yaptım ki ben? Bu işe karışmadım bile.” demişti. Suçlu olduğu beyanını geri alıp alamayacağını öğrenmek için birkaç hukuk kitabı okudu ve artık “büsbütün suya batmış bir cesetten farksız” olduğunu idrak etti. Burada oluşunun, belki de başka bir suçun tövbesi olduğu düşüncesiyle kendini rahatlatmaya çalışıyordu: hız sınırını aştığı, kimi zaman lastik yaktığı oluyordu. “Artık işlemediğim bir suç yüzünden cezalandırıldığımı kafama sokmuştum.” diyordu.

White, daha dikbaşlıydı. Nebraska Eyalet Hapishanesi’ndeki marangozhanede çalışıyor, kazandığı tüm parayı yeni bir avukat tutmak için biriktiriyordu. 2001 yılında Nebraska eyaletinde, mahkumların DNA testi yaptırmasına olanak tanıyan yeni bir yasa yürürlüğe girdi ve White da bu taleple mahkemeye bir dilekçe sundu.

White, elli yıl hapis cezasına çarptırılan Winslow’u da DNA testi talebiyle dilekçe yazmaya ikna etmeye çabalıyordu. Winslow, on yılı aşkın süre boyunca hapishanede sürekli tecavüze uğradı. Kendisiyle konuştuğumuzda, “Yalnızca sustum,” diyordu Winslow, “Hayatta kalmaya çalıştım sadece.” Kendisine yapılan en ufak iyilikler için bile büyük minnet gösteriyordu: cezaevi müdürü babasının cenazesine katılmasına izin verdiğinde, gardiyanlar Winslow’un cenazede bir saatten fazla kalmasına müsaade etmiş, o ise gardiyanların bu davranışları karşısında hayrete düşmüştü.

Winslow’un avukatı Jerry Soucie, Winslow’un DNA testi yaptırmaya gönülsüz olduğunu söylüyordu. Hapiste kaldığı süre boyunca, belki de gerçekten suça bulaştığı ve bunu hatırlamadığı fikrine razı gelmişti. Soucie, “Bir nevi yazgısını kabullenmişti,” diyordu konuştuğumuzda, “Belki de sahiden yönetimin haklı olduğunu, berbat bir işe bulaştığını düşünüyordu.” Soucie’nin anlattığına göre, yanlış beyanda bulunan pek çokları gibi Winslow da “otoritenin koyduğu cezayı çekmekten ziyade otoritenin kendisiyle yüzleşmekten” büyük kaygı duyuyordu.

DNA testleri 2008 Ağustos’unda sonuçlandı; olay yerinde bulunan meni örneği, ne White ne de Winslow’a aitti. DNA örneği incelendiğinde, James Dean’in de fail olamayacağı anlaşıldı. Olay yerinde bulunan kan ve meni örnekleri, meçhul bir faile aitti.

Nebraska başsavcılığı, orijinal dava dosyasındaki ipuçlarının incelenmesi adına özel bir ekibi görevlendirdi. İki ay sonra, DNA örneğiyle eşleşen birisi bulundu: Bir çocuk suçlu olan Bruce Allen Smith’in büyükannesi de Wilson’la aynı binada yaşıyordu. Dairede bulunan kan ve meni örneğinin sahibi olmama ihtimali, dokuz yüz elli bir kentilyonda birdi (1/951×1018). Kaldı ki Smith, suçu işledikten yedi sene sonra, Oklahoma’da AIDS yüzünden hayatını kaybetti.

Soucie, Winslow’a müjdeyi verdi. “Anladığım kadarıyla masum olmaktan korkuyordu,” diyordu Soucie, “Sonuçta on dokuz yılını, suçunu mantığa bürümeye harcamıştı.” Soucie, Taylor’ı hapishanede ziyaret ederek güncel kanıtların kendisini temize çıkardığını söylediğinde ise, “İyi de, siz kimsiniz ve neden benimle oynayıp duruyorsunuz? Alayınız saçma sapan tiplersiniz.” yanıtını almıştı.

2009 yılının ilk aylarında, başsavcı yardımcısı, bu altı şüphelinin “makul bir şüpheyle değil, hiç şüphesiz” masum olduklarını açıkladı. Bu dava, Amerikan yargı sisteminde DNA örneklerinin en fazla sayıda yanlış beyanı temize çıkardığı vakaydı aynı zamanda. Taylor, White ve Winslow derhâl tahliye edildi. (Dean, Gonzalez ve Shelden zaten dışarıdaydı, beş yılın sonunda tahliye olmuşlardı.) Başsavcılık, onları affedilmeleri için başvurmaya teşvik etmişti.

Eşiyle birlikte Lincoln’de, bir karavanda yaşayan Shelden, masum olduğu fikrine karşı ayak diriyordu. Kendisiyle konuşurken, “O geceye dair berbat anılarım vardı ve bunları kafamdan atmak istemiyordum,” demişti. Ancak, her gün yemek yediği aşevindeki arkadaşları, onu af müracaatında bulunması için teşvik etti. Oysa o, af talebinde, “O gece oradaydım ve Joseph White ile Thomas Winslow’u Helen Wilson’ın tepesinde gördüm,” yazdı ve ekledi, “Ayrıca bildiğim kadarıyla Bay Smith, biz oradayken apartmanda bile değildi.”

Altı şüphelinin tamamı affedildi. Hapisten çıkmasının ardından Taylor, Omaha’da bir rehabilitasyon merkezine yerleşti ve Bayan Wilson her aklına geldiğinde, kendini onunla hiç tanışmadığına ikna etmeye çabaladı. Mahkum arkadaşı Joy Bartling’in anlattığına göre, Taylor’ın sürekli kendisine şöyle soruyordu: “Madem kadının başına yastığı dayamadım, o zaman neden sürekli o anı düşünüyor, rüyalarımda onu görüyorum?”

Joseph White, vatandaşlık haklarını ihlal edecek kadar laubali bir soruşturma yürüttüğü için bölgeye dava açtı. Ancak, davayı açtıktan kısa süre sonra, Alabama’da çalıştığı kömür rafinerisinde yaşanan bir kazada hayatını kaybetti. Kalan beş sanığın davaları devam etti. Konuştuğumuz sırada bana, “Gerçeği bulmak adına duygularımızı zorlamamızın bir müsebbibi de John White idi,” demişti Winslow, “O, hepimize olağanüstü bir güç aşıladı. Hepimizden daha güçlüydü.”

Geçtiğimiz Haziran, davanın duruşması görüldü. Duruşma başlamadan evvel, Shelden’ın avukatları ona Joseph White’ı en son ne zaman gördüğünü sordular. “Cinayet gecesi,” diye yanıtladı Shelden. Bunun üzerine, Shelden’ın tanık kürsüsüne çıktığında, geçmişe ilişkin soruları yanıtsız bırakmasının daha iyi olacağını düşündüler. Davada görev alan avukatlardan Maren Chaloupka, onun için, “Shelden’ın belleğini kirleten sıradaki kişi ben olmak istemedim,” dedi.

Nebraskalı psikiyatrist Eli Chesen, jüriye, Taylor, Dean ve Shelden’ın Stockholm sendromu yaşadığını belirtti. Kırk yıllık meslek yaşantısında ilk defa böyle bir durumla karşılaşmıştı. Bu sendromu, “kişinin kendisi üzerinde kontrol sahibi kimselere karşı duyduğu şiddetli psikolojik bağlılık” olarak tanımlıyordu. Chesen, Price için davanın ‘Rosetta taşı↓’ diyordu: “Price, tutsak/hastalarına kendi inanç sistemini aşılamıştır.” (Price, avukatı aracılığıyla benimle görüşmeyi reddettiğini bildirdi.)

Beatrice’de yalnızca birkaç psikolog bulunuyordu ve Price’a, sanki insan zihninin sırlarına yalnız onun erişimi varmış gibi, neredeyse gizli bir otorite bahşedilmişti. Kolluk kuvvetlerinin, hatta yargıçların bile nitelikli eğitimiyle hakikatin ehemmiyeti karşısında şahsi fikirlerini bir tarafa bırakan bilimsel uzmanlar karşısında sağduyusuz davranmaları, alışılmadık bir durum değildir. Şerifin yanında çalışan Price, Beatrice’de hayli sevilen biriydi. Hukukî davada Taylor’ın avukatı olan Jeffry Patterson bana, “Çok sevecen bir adamdı. Şahsen ben Price’ı sevdim. İyi de bir avcıydı.” sözleriyle anlattı Price’ı. Price ile aynı binada çalışan Chesen, danışanlarının Price’ı oldukça karizmatik bulduğunu dile getiriyordu. Taylor’ın ilk savunma avukatı bile onu bir arkadaş gibi görüyordu.

Bir psikolog ve memur olan Price, bu davayı açıklığa kavuşturmaya öyle odaklıydı ki eski hastalarının hassasiyetlerini hiç dikkate almıyor gibiydi. Araştırmalar, sahte anılar edinmeye elverişli insanların, —cinsel şiddet mağdurlarının bir savunma mekanizması olarak bildirdikleri— çözülmeye eğilimli olduğunu gösteriyor: bu kişiler gerçeklikten kopmayı, sanki büsbütün orada değilmiş gibi hissedebilmeyi zamanla öğreniyor. Price’ın ona öğrettiği bastırma teorisinden hâlen bahseden Taylor, “Bellek sorunlarım, üvey babam bana tecavüze ettikten sonra baş gösterdi.” diyordu görüşmemizde. Annesi, onun istismar edildiğini inkâr ettikten sonra belleğinin daha da bozulduğunu belirtti. Dava sırasında onu aklayan kanıtları dinlerken bile sık sık kasvete kapıldı ve berbat bir insan olduğunu düşündü.

Sahte anılar, yalnızca travma geçirmiş insanları etkilemez; durağan bir geçmişe sahip insanlar da kendi deneyimleri ile başkalarının anlattıkları hikâyelere ait ayrıntıları ayırt etmekte güçlük çekebilir. Araştırmalar, şayet aile üyelerinin de şahit olduğu söylenirse insanların bir düğünde kaza geçirdiklerine, bir hayvanın saldırısına uğradıklarına veya Prens Charles ile çay içtiklerine bile inanabileceğini gösteriyor. Bu hikâyeler ne kadar sık anlatılırsa, bu anıların insanlara aşılanma olasılığı o kadar artar. 2015 yılında Psychological Science dergisinde yayımlanan bir makale, tekrarlayan seanslar boyunca kendilerine bu imada bulunulduğu takdirde, insanların yüzde yetmişinin suç işlediklerine inanmaya başladığını gösteriyor. Makale yazarlarının tabiriyle bu insanlar, bir cinayet veya soygunun faili olduklarına ilişkin ayrıntılı ve çok-duyulu “zengin sahte anılar” geliştiriyor. Makalenin yazarları, “bir nesnenin neye benzeyebileceğine ilişkin hayalî bellek unsurlarının, zamanla o nesnenin nasıl olabileceğine ilişkin unsurlara, bunların da zamanla gerçek yaşantıda o nesnenin nasıl olduğuna ilişkin unsurlara dönüşebileceğini” yazmıştı. Geçtiğimiz otuz yıl içinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde her iki cinsiyete mensup yaklaşık yüz kişi, daha sonraları DNA testi sonuçlarıyla aklandıkları suçların itirafında bulundular.

Bölgedeki avukatlar, altı şüpheliden her birinin üç yüz bin dolardan daha fazla tazminat almaması gerektiğini ve hapishanede defalarca tecavüze uğramasının da Winslow’un kabahati olduğunu savundular. “Beni yanlış anlamayın, hiç kimsenin nezarethanede bu denli istismar edilmesini istemem,” diyordu avukatlardan biri, “Ancak onun burada nasıl ifade verdiğini gördünüz. Sorgu videosunu izlediniz. Bay Winslow, tabiatı gereği kadınsı biri.”

Bir şehir, kendi ihmalini nasıl telafi etmelidir? Jüri, Price ve Searcey ile beraber Gage Country’nin, bölgenin yıllık vergi gelirinin dört katı olan otuz milyon dolarlık tazminatı Beatrice Altılısına ödemesine karar verdi. Gage Country temyize başvurdu, ancak şimdilerde iflasın eşiğindeler ve eğer iflas ederlerse bu, Nebraska eyaletinde bir ilk olacak. Geçtiğimiz kış, Helen Wilson’ın dairesine üç blok uzaklıktaki Valentino’s Primavera Room adlı restoranda gerçekleşen bir kasaba toplantısında, kırk kişilik bir heyet, bölgenin borçlarına ilişkin plân yapmaya çabaladı. Adamlardan biri sivil itaatsizliği önerdi: emlak vergilerini ödemeyi reddetti, “Bir omurganız olduğunu gösterin de dik durun!” diye gürledi. Ötekiler ise anaokulu öncesi eğitim fonlarını kesmeyi, memurların işten çıkarılmasını, yiyeceklerin vergilendirilmesini, yol bakım çalışmalarına son verilmesini ya da çiftçiler için emlak vergisinin dört katına çıkarılmasını önerdiler, her biri, işlerinden olmalarına sebep olabilecek fikirlerdi.

Mart ayında eyalet yargıç heyetinin gerçekleştirdiği bir toplantıda, bölgeden gelen delegeler, bu tazminatı devletin ödemesi gerektiğini öne sürdü. Eyalet senatörü Ernie Chambers öneriye katılmıyor, Gage Country’deki vergi mükelleflerinin kifayetsiz ve kalpsiz liderler seçmenin bedelini ödemesi gerektiğini söylüyordu. “Kendi düşen ağlamaz,” diyordu senatör. Chambers, bölgedeki mahkeme binasına haciz konmasını ve şerifin arabalarının satılmasını önerdi.

Helen Wilson’ın torunu Bob Housman, Beatrice şehir merkezinde bulunan ve Searcey’nin vaktiyle üniformasını kuru temizlemeye verdiği Jan’s Cleaners dükkânının da işletmecisi aynı zamanda. Altmış üç yaşında, kızıl sakallı bir adam olan Housman, şayet mahkeme kararı yüzünden daha fazla vergi ödemek zorunda kalırsa şehri terk edebileceğini söylüyordu. Büyükannesinin cinayetinde Bruce Allen Smith’in rolünü sineye çekmişti. Kendisiyle görüşmemizde, “Bir bağlantısı yokmuş gibi hissediyorum,” diyordu, “Hep de öyle hissettim, yine de öyle veya böyle bu işte parmağı olduğu ortada.”

“O gece apartman dairesinde yedi kişi olduğunu hissediyor musun peki?” diye sordum.

“Hissetmiyorum,” dedi, “Biliyorum.”

Onun tahminine göre altı şüpheli gece yarısı daireye zorla girmiş ve Wilson’ı öldürmüştü. “Hâlen o günü kâbuslarımda görüyorum,” diyordu. Dairenin sokak kapısını açık bırakmış olmalılardı, böylece Smith daireye girmiş ve Wilson’ın cesedine tecavüz etmişti, böylece DNA örneğini olay yerinde bırakmış oldu. Housman ve eşi, civardaki pek çok kamu görevlisinin kıyafetlerini temizliyor ve söylediklerine göre, kamu görevlilerinin neredeyse tamamı, hâlen altı şüphelinin suçlu olduğuna inanıyordu.

2007 senesinde görevi devralan bölge şerifi Millard Gustafon, kendisiyle görüştüğümüzde bana şöyle söylemişti, “DNA, madalyonun öteki yüzünü defetmiyor. Altı şüpheli, olaya ilişkin bir şeyler biliyor ve hepsi de oradaydı — halkın düşüncesi budur.” Ofisinin yanında, ahşap bir levhada Ekleziyast’tan↓ bir pasaj asılıydı: “Bir suçun cezası hemen infaz edilmezse, insanların kalpleri kötülük plânlarıyla dolar.”

Country Cookin’ Cafe adlı popüler bir restoranda tanıştığım iki kardeş, Roy ve Gregory Lauby, Beatrice Altılısını hapse attığı için polise karşı öfke duyan kimseyi tanımadıklarını söylediler. Kardeşler, altı şüphelinin de masum olduğunu düşünseler bile, bölge polisini hata yapmakla itham etmekten sakındıklarını dile getiriyorlardı. Eski bir çiftçi olan Greg, Beatrice Daily Sun gazetesinin bile duruşmalarının ayrıntılarını yazmaktan imtina ettiğini belirtti. (Gazetenin sloganı, “Eğer Sun’da görmediyseniz, bilin ki yaşanmamıştır.” idi.)

Bir tesisatçı olan Plumber, Taylor, Shelden ve Dean’i etkisi altına alan delüzyonun şimdi de şehre hâkim olduğunu ileri sürdü. “O altı kişinin beyni nasıl yıkandıysa, seçilmiş yetkililerimiz de bizim beynimizi öyle yıkadı.”

Şimdilerde Beatrice’den doksan mil uzakta yaşayan ve bir bakkal dükkânında kasiyerlikle uğraşan Kathy Gonzalez, tahliye olduğu gibi Nebraska’dan taşınmadığı için pişmanlık duyuyor. Ne zaman Nebraska veya civarında yaşayan biriyle tanışsa, hep aynı düşünceyle karşılaşıyor: “Bu işten sıyrılmayı becerdiniz.”

Burdette Searcey, geçtiğimiz Kasım ayında şerifin ofisinden emekli oldu. Eşine Çiçekçi Dükkânında, teslimat işlerinde yardım ediyor artık. Dükkânın içi ise yerel bir ormanı andırıyordu: Yunan Canlandırmacılığı tarzı sütunlara ve porselen saksılara dikilmiş şakayıklar; futbol topları serpiştirilmiş çiçek tanzimleri; ahşap kuşlar, çelenkler ve ahşap aşiyanlar vardı; ve duvarda, “Güzel yaşa, sıkça gül, çokça sev.” gibi ilham verici sözler asılıydı.

Kendimi tanıttığımda Searcey, özür dileyerek röportaj vermeye vakti olmadığını söyledi. Sıcak, enerjik bir adamdı, sohbet teklifimi geri çevirdiği için canı sıkılmıştı. “Bu işte, iyi tarafta olduğumuz için konuşmuyoruz,” diyordu. Ancak, ya çok kibardı ya da konuşmamak için inat ediyordu. “Beatrice halkından yüzde yüz destek aldık,” diye sürdürdü sözlerini, “Buradaki insanlar beni seviyorlar.”

Öyle neşelenmişti ki, telefonda sipariş alan eşi ona uzaklaşmasını söyledi. Dükkânın önüne çıktık, o kapı önünü adımladıkça kapının hareket sensörü defaatle çalışıyordu. Gerçekliğinden şüphe duyduğu kavramları ürkünç kavramlarla açıklamak gibi bir alışkanlığı vardı: Ortada “DNA donörü” Bruce Smith diye biri olduğunu ve bölgenin temyiz başvurusu reddedilirse davayı “kaybetme” ihtimali olduğunu söylüyordu.

“Yaşanmamış şeylerin reklamını yapmayalım lütfen, çünkü kendimi yeterince iyi tanıtırsam benim safıma da katılabilirsiniz,” dedi. “Olabilir.” dedim. Tekrarladı cümlemi, “Olabilir.”

Ortada iki ayrı dava olduğunu söylüyordu: altı kişinin işlediği Wilson cinayeti ve saatler sonra Bruce Smith’in Wilson’a tecavüzü. Kanıtın, Wilson uykuya daldıktan sonra mutfağında demlenen bir demlik kahve olduğunu söylüyor, lavabonun yanında birkaç kirli kahve fincanı olduğunu hatırlıyordu (olay yeri fotoğraflarında yalnızca bir fincan görünüyor). Helen Wilson her daim kirli bulaşıklarını kaldırırdı, ayrıca neden Bruce Smith neden birden çok kahve fincanı kullansındı? Altı kişi kahve demlemiş ve içmiş olmalıydı. Searcey, “Son nefesimde bile bundan şüphem olmayacak,” dedi.

Debra Shelden, annesinin küllerini bodrum katında saklıyor. Külleri, annesinin vasiyet ettiği gibi Beatrice Mezarlığı’nda yatan babasının yanına dökmek istiyor, ancak Beatrice’e dönmekten korkuyor. Birinin ona, eğer Beatrice’e tekrar ayak basarsa yeniden yargılanacağını söylediğini sanıyor, ancak bunun kim tarafından ve ne zaman söylendiğini anımsamıyor. Duruşması sürerken avukatı Chaloupka ona şöyle sormuştu, “Kendi aklına güvenememek nasıl hissettiriyor?” Shelden ise şöyle yanıtlamıştı, “Pek de iyi sayılmaz.”

Bu bahar, Shelden, Chaloupka ve ben, Shelden’ın Lincoln’deki evinin yakınlarında, Imperial Palace adında bir Çin restoranında akşam yemeği yedik. Shelden, neşeli ve canlıydı, masada kim gülse o da kıkırdıyordu. Aynı günün erken saatlerinde Searcey ile de görüşmüştüm, Searcey’nin kahve teorisinden Shelden’a da bahsettim. “Ne cezvelerin ne de başka hiçbir şeyin yerini hatırlamıyorum,” diye yanıtladı, “Ben öteki odalardan birindeydim. Yalnızca kapının önünde durdum.” Chaloupka, nazikçe koluna dokununca Shelden birden duraksadı. Telaşlandı ve sanki Chaloupka onu dürterek anılarını canlandırmaya çalışıyor, cevapsız soruları kabataslak gösteriyor gibi baktı ona. “Suç işlendiği sırada ne yaptığımı hatırlamıyorum,” dedi bana, “çünkü görünen o ki, orada değildim.”

Sanki başka birinin öyküsünde yer alan karakterlerden biriymiş ve buna saygı gösteriyormuş gibi, ifadelerinde sık sık “beyanıma göre” lafzını kullanırdı. Avuç içlerini yan yana açtı. “Ağzımdan çıkan şeyler, koca bir kitaptan gibiydi sanki,” dedi, “Yalnızca açılmıştı — tüm sayfalar.”

Duruşması sonlandıktan Sonra JoAnn Taylor, Kuzey Carolina’ya geri döndü. Nebraska’ya olan bağlılığının sebebi, her daim kızı Rachel idi. Aklanmasının ardından, şehirden ayrılmadan önce son kez bir araya geldiler. Taylor, orta tabakaya mensup kızının onu pek hoş görmediğini hissediyordu. Kızının eşi de farklı değildi şüphesiz. “Onun aklında ve düşüncelerinde her zaman bir katil olarak kalacağım,” dedi görüşmemizde.

Taylor ile bir gün, ücretsiz akşam yemeği için geldiği Henderson Hristiyan Yaşam kilisesinde buluştuk. Saçlarını kısacık kesmiş, siyah ve bordoya boyamıştı. Çantasında bir bıçak taşıyor, insanda otorite duygusu uyandırıyordu. Bu izlenimim çabucak değişti. Kendisiyle birkaç dakika lafladıktan sonra bana, gömleğimin yeşil olduğunu —ki griydi— yeteri kadar söylersem, muhtemelen buna inanacağını söyledi. “Eninde sonunda, ‘Tabii ya, evet, yeşil’ diyeceğim. Söylediğini kabul edeceğim. Kafamda tıkırtılar başlayacak.” diyordu.

Ertesi gün Taylor’la halk kütüphanesinde buluştuğumuzda üzerinde yeşil bir bluz vardı — bu, onun dünyadaki yeni, kibar varlığını desen ve fırfırlarla ifade ediş biçimiydi. Seneler boyunca renklerden, fırfırlardan, ona kadınsı hissettirecek her şeyden sakınmıştı. “Yumuşamaya çalışıyorum,” diyordu. Otuz beş sene evvel, Price ile danışmanlık seansları yürütürken kendisine koyduğu hedeflerle meşguldü hâlen kafası. Asla cinayet işlemeyeceğinden kesin olarak emin, kendi iyilik anlayışına yeterince güvenen biri olmayı özlüyordu.

Görüşmemiz, bir emlak sitesinden gelen bildirimlerle defalarca bölündü. Hendersonville’de yeni evler görücüye çıkıyor, ya da var olan evlerin fiyatları değişiyordu. Taylor, kendine ait bir evi olsun istiyor, eğer imkânı olursa küçük bir ev almayı plânlıyordu. Birkaç haftadır kilisede tanıştığı bir ailenin yanında kalıyor, yedi yaşındaki kızlarının odasında yatıyordu.

Tek düzenli geliri, maluliyet maaşıydı. Maaş için başvuru yaparken, müracaatını inceleyen sosyal hizmet görevlisi birden duraksadı. Listedeki sağlık durumlarından biri de Stockholm sendromuydu. “Sizde Patty Hearst↓ mü var?” diye sordu, “Nasıl oldu bu?”

“Tutsaktım,” diye açıkladı Taylor, “ve beni tutsak eden de şerifti. Hadi canım.”

Bayan Wilson, hâlen onun hayatındaydı. Taylor, “Onu ellerimde hissedebiliyorum,” diyordu bana. “Yastığın dokusu ve ağırlığı. Hâlâ tüylerimi ürpertiyor.”

Neden onca imge arasından yastığın bir türlü aklından çıkmadığını sordum Taylor’a. Yeniden gözlerini yumdu ve üvey babası ona tecavüz ederken gözlerini bir yastıkla kapattığını söyledi — yüzlerce sayfalık psikolojik raporlarda, verdiği ifadelerde veya delillerde rastlamadığım bir detaydı bu. Yıllar boyunca kendi çocukluğunun tecavüz anılarını Wilson’ınkine aktardıktan sonra, şimdi de kendi çocukluğunu Wilson’ın son anları ile bağdaştırıyordu. “Bir defa tecavüze uğradığında,” dedi, ağlıyordu, “Neden onu korumam gerektiğini hissettim, bilmiyorum. Bilinçaltımda kendimi koruyanın ben olup olmadığımı da bilmiyorum.” Telefonundaki Facebook bildirimine çabucak göz attı, bu takıntısı onu sakinleştiriyor gibiydi. Ardından şöyle söyledi: “Artık o istismar edilmiş küçük kız çocuğu olmak istemiyorum.”